1 Jeen van den Berg, onderwijzer, leraar, geboren op 08-01-1928 te De Veenhoop, overleden op 08-10-2014 te Heerenveen op 86-jarige leeftijd, na een tijd van afnemende gezondheid. Gecremeerd op 14-10-2014 te Nieuweschoot.
Ridder in de Orde van Oranje-Nassau; ereburger gemeente Heerenveen; erelid Hardrijdersclub Heerenveen (HCH); drager J.D. de Jong penning voor specifieke verdiensten voor de Vereniging "De Friesche Elf Steden"; lid van verdienste Koninklijke IJsvereniging Thialf; erevoorzitter Stichting Vriendenkring Thialf.
Vijftig jaar na de roemruchte Elfstedentocht van 1954.
Jeen van den Berg was niet de sterkste, maar wel de slimste.
Heerenveen - Bijna dagelijks wordt de nu 76-jarige Jeen van den Berg herinnerd aan zijn overwinning in de Elfstedentocht van 3 februari 1954. Het doet de Heerenvener zichtbaar goed en hij wil ook best bekennen dat de zege van toen hem ook heel veel goeds heeft gebracht. Toch wil Van den Berg doen geloven dat het nu maar eens afgelopen moet zijn. Daarom nog één keer het verhaal dan. Dat wordt dan de afsluiting in zijn negentiende plakboek. Zegt hij.
Want wie Jeen van den Berg een klein beetje kent, weet dat hij natuurlijk maar wat trots is op zijn zeven elfstedenkruisjes en dat ene gouden exemplaar dat het bewijs is dat hij toch echt één keer als eerste over de streep kwam. Van den Berg woont nu op 1374 meter van de kunstijsbaan in Heerenveen. Hij kan het pad er naar toe wel dromen. Nog steeds schaatst hij er in het winterseizoen liefst dagelijks zijn rondjes en geeft één ochtend per week schaatsles aan wat hij noemt `huisvrouwen die eindelijk een keer willen leren schaatsen'. Van den Berg geniet daar misschien zelf nog wel het meest van.
Hoewel het aan de buitenkant soms anders doet vermoeden, weet hij maar al te goed dat er veel meer is dan sport. Dingen waar de Heerenvener nu vooral ook heel dankbaar voor is. Drie jaar geleden bijvoorbeeld werd hij getroffen door een hersenbloeding. "Foar my sels like op dat stuit it belangrykste dat ik nea wer reedride koe. Mar ik wit no dat der oars ek safolle moais is om foar te libjen."
Betekent dat dat in huize Van den Berg tot die tijd schaatsen altijd het belangrijkste was? "Seker net. Ik sil it dy noch sterker fertelle. By my yn 'e hûs is der al dy jierren eins nea oer it riden praat. De frou woe dat net en ik bin har dêr no o sa tankber foar. Sa koe it ek dat ús jongste dochter Metty al in jier as tsien wie, doe't sy fan skoalle thús kaam en sei dat de master ferteld hie dat ik de Alfestêdetocht in kear wûn hie. Sy woe it net earder leauwe as dat master sjen liet dat it yn in boekje stie. Al dy jierren hie it bern it fan ús nea earder heard."
Van den Berg vertelt ook dat er na het succes van 1954 in zijn woonplaats Nij Beets hooguit veertien dagen daarna nog op werd aangesproken. "Sa as it no giet mei mannen as Henk Angenent en Erik Hulzebosch, is yn myn eagen te gek foar wurden. Mar ik wit it, tiden hawwe tiden en miskien hie ik ek sa mâl wol dien as ik no sukses hie."
Als Van den Berg dan toch even terug gaat naar wat van hem een halve eeuw geleden de Jeen van den Berg van nu maakte, zegt hij dat hij toen geluk heeft gehad en in de Elfstedentocht van 1956 en 1963, toen hij fysiek veel sterker was, gewoon pech had. Hij werd toen respectievelijk zesde en derde. "Yn 1963 wie ik folslein snieblyn en haw ik in heal jier noadich hân om wer by te kommen. Ik wit no dat soks elkenien oerkomme kin. Mar ik bin bliid dat ik dêrnei dochs wer goed ride koe. En ik bin ek o sa bliid dat ik no noch altyd lêze kin sûnder bril."
Van den Berg doet er alles aan om het verhaal een andere wending te geven, maar toch even terug naar de tocht van 1954. Jan Charisius lijkt favoriet. Hij zorgt voor de beslissende afscheiding en doet onderweg ook het meeste kopwerk. Van den Berg wil nu wel bekennen dat hij zo slim was dat hij steeds achter de brede rug van Charisius reed. Van den Berg weet ook dat er mensen zijn die hem misschien daarom de zege nog steeds niet gunnen.
In de kopgroep leek het onder de rook van Leeuwarden inderdaad wel een koude oorlog, zegt Van den Berg nu. Het gaat in de nasleep zelfs zover dat het elfstedenbestuur wordt bestookt met boze brieven van mensen die het niet eens zijn met de uitslag, omdat de laatste 500 meter voor teveel verwarring heeft gezorgd. Van den Berg heeft daar op dat moment - en nu zeker - geen boodschap aan. "Wat haw ik riden, wat haw ik riden. Mar jonges, hoe bestiet it dat ik ek noch wûn haw", klinkt het meteen na de finish als hij zijn verhaal aan de journalisten doet.
Hoe het bestond? Van den Berg zegt dat hij gewoon de slimste was. Hij hield het hoofd koel op een moment dat er verwarring ontstond over de plaats van het finishdoek. Er hing een bordje met `Finish' en Van den Berg was de eerste die door had dat er in kleine letters ook nog onder stond `500 meter'. "Ik hie de wil om te winnen en dat is wat jo as sportman fansels hawwe moatte. Mar foaral ek dat rekord. Dat siet my yn 'e holle, dat woe ik ha."
Het zou lang duren vóór dat het weer een beetje goed kwam tussen de vier verliezers en Jeen van den Berg. Sterker nog, er zijn nog altijd een paar mannen die elkaar tot op de dag van vandaag gewoon liever niet zien. Ergens kan Van den Berg het zich daarom wel voorstellen dat de vijf die de kopgroep twee jaar later vormden, besloten om tegelijk over de streep te gaan.
In de Elfstedentocht van 1956 waren het opnieuw Anton Verhoeven, Aad de Koning en Jeen Nauta, die samen met Maus Wijnhout en Jan van der Hoorn op Leeuwarden af gingen en zorgden voor een bizarre ontknoping. "Miskien hie ik doe it selde wol dien. Mar dat kin ik no maklik sizze fansels, om 't ik der doe net by siet."
Van den Berg is een levende legende in de schaatswereld. Hij wil zelf nog graag even kwijt dat hij de enige elfstedenwinnaar is die als langebaanschaatser ook nog tweemaal (1956 en 1960) meedeed aan de Olympische Spelen. Nog een keer de Elfstedentocht rijden zit er voor hem niet in. Hij leverde zijn startrecht immers in en staat bij de Elfstedenvereniging nu nog ingeschreven als niet-rijdend lid. "Ik nim gjin risiko's mear, ik wit no dat it libben dêr te moai is foar is."
Bron: Bram Buruma in het Friesch Dagblad d.d. 03-02-2004. Gehuwd op 25-jarige leeftijd op 13-05-1953 te Opsterland met Atje (Atty) de Vries, 23 jaar oud, geboren op 04-09-1929 te Kortehemmen, overleden op 16-12-2015 te Wolvega op 86-jarige leeftijd, gecremeerd op 21-12-2015 te Nieuweschoot.
2 Halbe van den Berg, geboren op 10-07-1903 te Eernewoude.
Gehuwd op 23-jarige leeftijd op 07-05-1927 te Idaarderadeel met
3 Beitske Steenbeek, geboren ca. 1904.
4 Jeen Piebes van den Berg, veehouder, geboren op 30-11-1871 te Boornbergum, overleden 00-08-1952 te Wartena.
Gehuwd op 25-jarige leeftijd op 15-05-1897 te Smallingerland met de 22-jarige
5 Anna Gesiena Halbes Visser, geboren op 20-02-1875 te Wartena, overleden op 06-02-1950 te Wartena op 74-jarige leeftijd.
6 Johannes Jans Steenbeek, geboren op 11-01-1865 te Tietjerk.
Gehuwd op 21-jarige leeftijd op 29-05-1886 te Tietjerksteradeel met de 20-jarige
7 Akke Jans van der Meer, geboren op 08-12-1865 te Tietjerk.
8 Piebe Fokkes van den Berg, landbouwer, geboren op 06-10-1836 te Boornbergum.
Gehuwd op 25-jarige leeftijd op 10-05-1862 te Smallingerland met de 19-jarige
9 Aukje Ates Reitsma, geboren op 24-11-1842 te Boornbergum.
10 Halbe Harmens Visser, landbouwer, geboren op 28-05-1835 te Wartena, overleden op 16-08-1898 te Tietjerksteradeel op 63-jarige leeftijd.
Gehuwd op 30-jarige leeftijd op 06-12-1865 te Idaarderadeel met de 29-jarige
11 Martzen Jans van Berkum, geboren op 12-12-1835 te Wartena, overleden op 21-11-1916 te Tietjerksteradeel op 80-jarige leeftijd.
Gehuwd (1) op 25-jarige leeftijd op 08-05-1861 te Idaarderadeel met Hendrik Martens Jorna, geboren rond 1839 te Warga, overleden voor 1865.
Gehuwd (2) op 29-jarige leeftijd op 06-12-1865 te Idaarderadeel met Halbe Harmens Visser, 30 jaar oud (zie 10).
12 Jan Klazes Steenbeek, geboren rond 1829 te Blankenham.
Gehuwd op 24-09-1852 te Lemsterland met de 23-jarige
13 Sybrig Johannes Klijnsma, geboren op 05-10-1828 te Goingarijp.
14 Jan Douwes van der Meer, geboren op 24-04-1839 te Oenkerk.
Gehuwd op 24-jarige leeftijd op 09-05-1863 te Tietjerksteradeel met de 22-jarige
15 Sytske Gerrits van der Meer, geboren op 13-11-1840 te Engwierum.
16 Fokke Jeens van den Berg, schippersknecht, landbouwer, geboren ca. 1802 te Beetsterzwaag, overleden op 17-09-1879 te De Veenhoop onder Boornbergum.
Gehuwd op 09-06-1828 te Smallingerland met
17 Reinou Piebes Kooistra, dienstmaagd, geboren ca. 1808 te Boornbergum, overleden op 08-12-1859 te Boornbergum.
18 Ate Gerrits Reitsma, landbouwer, visser, geboren ca. 1805 te Boornbergum.
Gehuwd op 13-04-1825 te Smallingerland met
19 Tjitske Jans Kooi, dienstmaagd, geboren ca. 1801 te Drachten.
20 Harmen Baukes Visser, geboren rond 1785 te Wartena, overleden op 28-07-1854 te Idaarderadeel.
Gehuwd op 06-04-1822 te Idaarderadeel met
21 Wytske Halbes Zwerver, geboren rond 1795 te Heeg, overleden na 1854.
22 Jan Theunis van Berkum, geboren op 11-10-1810 te Winkel, overleden op 14-12-1839 te Idaarderadeel op 29-jarige leeftijd.
Gehuwd op 20-jarige leeftijd op 07-05-1831 te Tietjerksteradeel met
23 Klaaske Jacobs Wester, boerin, geboren rond 1808 te Garijp, overleden op 24-02-1857 te Idaarderadeel.
24 Klaas Jans Steenbeek, veehouder, geboren rond 1807.
Gehuwd op 03-05-1828 te Kuinre met
25 Jantjen Rommerts Brandsma, geboren rond 1807.
26 Johannes Alberts Klijnsma (Klijnstra), geboren rond 1790 te Akkrum.
Gehuwd op 17-02-1821 te Rauwerderhem met
27 Jetske Haites Schukking, geboren rond 1799 te Irnsum.
28 Douwe Jans van der Meer, geboren op 18-04-1814 te Oenkerk.
Gehuwd op 24-jarige leeftijd op 19-05-1838 te Tietjerksteradeel met de 20-jarige
29 Janke Willems de Vries, geboren op 13-09-1817 te Giekerk.
30 Gerrit Pieters van der Meer, geboren rond 1811 te Roodkerk.
Gehuwd op 17-05-1835 te Dantumadeel met
31 Akke Doeijes Bloemhof, geboren rond 1815 te Oudkerk.